M.Ö. 650 yıllarına doğru kurulduğu sanılan şehrin, kurucusu olan trak kralı Byzas’ın adını aldığı (Byzantion} söylenir ve bu konuda çok çeşitli efsaneler anlatılır. Şehir kurulduğu sırada, bugünkü Kadıköy’ün yerinde Ktıalkedon adında başka bir şehir bulunuyordu. Byzas efsanesinin gerçeğe ne derece uygun olduğu bilinemez, hattâ Byzantion adının eski Anadolu dillerinden türediği bile ileri sürülebilir. Roma devrinde şehre Novo Roma (Yeni Roma) denilmişse de, Constontinus I tarafından yeniden kurulan şehir onun adını alarak Konstantinopolis oldu. Fakat Byzantion adı da hiç bir zaman unutulmadı. Bizans çağının daha yakın devirlerinde kente bazen kısaca Polis (şehir) deniliyordu; bu kelimeye Eis ten öneklerinin takılmasıyle oluşan Eis ten polis’i bazı yazarlar bugünkü İstanbul adının temeli soyarlar. Daha X. yy.dan başlayarak arap kaynaklarında şehre bazen Bulin ya da Astanbulin denilmiş olması do İstanbul adının oldukça eski bir geçmişe dayandığını gösterir. Bununla birlikte Arap’lar şehri genellikle Konstantiniye diye adlandırmışlar ye Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına kadar İstanbui’da basılan paralar üzerinde hep bu ad kullanılmıştır. Batı dillerinde ise Constantinople, istinpolis ve daha sonraları Stamboul adı yerleşmiş. Cumhuriyet döneminde de bütün uluslarca İstanbul adı resmen kabul edilmiştir.