CHAR, Rene (1907 – 19 Şubat 1988, Paris)
Fransız, şair. Özdeyişler biçiminde yazdığı düzyazı şiirleriyle 20.yy Fransız şiirinin önde gelen isimlerindendir.
14 Haziran 1907’de, Fransa’nın Vaucluse bölgesinde Isle-sur-Sorgue’da doğdu. Avignon Lisesi ve d’Aix-en-Provence Universitesi’nde öğrenim gördü. 1928’den başlayarak şiirlerini yayımlamaya başladı. 1920’lerin sonlarında şair Paul Eluard aracılığıyla Paris’te Gerçeküstücülük’ün kurucularından Andre Breton ve Louis Aragon ile tanıştı, 1930’da onlara katıldı. II.Dünya Savaşı yıllarında Fransa’nın Nazilerce işgaline karşı Direniş Hareketi içinde etkin bir rol oynadı, Provence bölgesindeki bir taşra çetesinin başında yüzbaşı Alexandre takma adıyla çalıştı. Savaştan sonra büyük kent yaşantısını beğenmeyerek doğduğu Isle-sur-Sorgue’a yerleşti, hâlâ orada yaşamaktadır. 1945’ten başlayarak kısa zamanda Fransa’ da ve yabancı ülkelerde ünü yayılan Char, 1966’da bütün yapıtları için Eleştirmenler Odülü’nü (Prix des Critiques) aldı, 1982’de de Nobel Ödülü için aday gösterildi.
ilk şiir kitabı 1928’de yayımlanan Les cloches sur le coeur’dür (“Kalpteki Çanlar”). 1930-1934 arasında yazdığı gençlik yıllarına ait şiirler Gerçeküstücülük’ ün şiir anlayışını yansıtır. 1930’da Eluard ve Breton’la birlikte yayımladıkları Ralentir Travauz ile imgelerle serbestçe oynayarak yazdığı ve 1934’te yayımladığı Le Marteau sam maître (“Sahipsiz Çekiç”) Gerçeküstücü döneminin ürünleri arasındadır.
Rene Char savaştan sonra yazdığı şiirlerinde Gerçeküstücü anlayıştan giderek uzaklaşmış, kendine özgü bir üslup geliştirmiştir. Savaş yıllarındaki deneyimi ve Direniş Hareketi içindeki savaşımı üslubunun gelişimini önemli ölçüde etkilemiştir. 1945’te yayımlanan Seuls demeurent ile 1946’da yayımlanan Feuil-lets d’Hypnos adlı şiir kitapları bu döneminin ürünle-rindendir. Fransa’nın Naza işgali altında olduğu yıllarda yazdığı ve savaş yıllarının şiir türünde tutulmuş bir günlüğü sayılabilecek olan Feuillets d’Hypnos yaşadığı olayları insanlık davasının savunulması açısından ele aldığı şiirleridir. Char’m şiiri yaşanmıştan kaynaklanır ancak şair yaşanmış karşısında duyulan öfke ve başkaldırıyı yeni bir yaşamı özleyen düşe ve yer yer ütopyaya yaslanan bir şiire dönüştürür.
1948’de Fureur et mystere (“Dehşet ve Gizem”), 1950’de Les Matinaux, 1962’de La Parole en archipel ve 1964’te de Commune presence adlı şiir kitaplarını yayımlamıştır. Bu kitaplarında ve daha sonraki yıllarda yazdığı şiirlerinde özlü yoğun bir anlatıma ve özdeyişler biçimim alan bir şiir tarzına yönelmiştir. Heraklitos’u örnek alan şair, dilin ve imgelerin yoğun kullanımı ile şiirin felsefileşmesinden ve gerçeğe ilişkin düşüncelerin açığa vurulduğu bir biçime dönüşmesinden yanadır. Bu yıllarda daha çok düzyazı şiire yönelen Rene Char, özdeyişler halini alan ve karşıtlık içinde gelişen düşünceleri içeren bu tür şiirdeki (heraclitique) ustalığıyla tanınır.
Char’ın şiiri az sözcükle kapsayıcı olmayı amaçlayan bir şiirdir, şairin çok anlamlı .sözcüklerle oynayarak amaçlı bir belirsizliğe yer veren, dilin yapısını zorlayan bir anlatımı vardır. Özellikle son şiirlerinde yalm ancak ilk okunuşta kendini ele vermeye kapalı bir şiire (hermetique) yöneldiği görülür. Char, gerek üslubu gerek temaları açısından kendinden sonraki Fransız şairlerini önemli ölçüde etkilemiştir. 1970 ii yıllarda da yoğun olarak şiir yazmayı sürdürmüş, 1972’de La Nuit ta!ismanique (“Tılsımlı Gece”), 1976’da Aromates chasseurs, 1978’de de Commune rencontre (“Ortak Buluşma”) adlı şiir kitapları yayımlanmıştır. Le soleil des eaux (“Suların Güneşi”) adlı bir de oyunu olan Char’ın Le Marteau sans maître’\ 1954’te Pierre Boulez tarafından bestelenmiştir.
• YAPITLAR (başlıca) Şiir: Les cloches sur le coeur, 1928, (“Kalpteki Çanlar”); Ralentir Travaux (Eluard ve Breton ile), 1930; Le Marteau sans maître, 1934, (“Sahipsiz Çekiç”); Placard pour un ehemin des ecoliers, 1937; Seuls demeurent, 1945; Feuillets d’Hypnos, 1946; Fureur et mystere, 1948, (“Dehşet ve Gizem”); Lettera amorosa, 1953, (“Aşk Mektupları”); Les Matinaux, 1950; Recherche de la base et du sommet, 1955, (“Temel ve Doruk Arayışı”); La Parole en arehipel, 1962; Commune presence, 1964, (“Ortak Varoluş”); Dans la pluie giboyeuse, 1968, (“Ahmak Islatan”); Le Chien de coeur, 1969, (“Gönül Köpeği”); L’Effroi, la joie, 1969, (“Korku, Sevinç”); La Nuit talismanique, 1972, (“Tılsımlı Gece”); Aromates chasseurs, 1976; Chants de la Balandrane,\977; Commune rencontre, 1978, (“Ortak Buluşma”). Oyun: Le soleil des eaux, 1949, (“Suların Güneşi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi