KAISER, Georg (1878-1945) Alman oyun yazarı. Dışavurumculuk (Ekspresyonizm) akımının en önemli temsilcilerindendir.
25 Kasım 1878’de Magdeburg’da doğdu, 4 Haziran 1945’te İsviçre’nin Ascona kentinde öldü. Aşırı duyarlı bir kişiliği vardı. Okulda eğitimden çok müzik ve tiyatroya yakınlık duydu. 1898’de satıcı olarak çalıştığı firma tarafından Arjantin, İspanya ve İtalya’ya yollandı. 1901’de sıtmaya yakalanmış olarak Almanya’ya döndü. Daha çok Magdeburg’da oturarak serbest yazar olarak çalıştı. Yapıtlarından etkileneceği yazar Frank Wedekind’le (1864-1918) tanıştı. 1914’te Die Bürger von Calais, (“Calais’liler”) adlı oyunuyla üne kavuştu. Kısa sürede Almanya’nın önde gelen dışavurumcu yazarlarından biri sayılmaya başladı. 1917-1918 yıllarında on üç oyunu sahnelendi. 1921-1938 arasında Grünheide kasabasında ve Berlin’ de yaşadı. Yazarlık yaşamının en önemli yapıtlarını bu dönemde verdi. 1930’da Alman Akademisi üyeliğine seçildi. 1933’te Nasyonal Sosyalist yönetimce oyunları yasaklandı, akademi üyeliği de geri alındı. Kaiser, bu kez konularını daha çok bireysel çatışmalardan alarak yazmayı sürdürdü.
1938’de İsviçreli oyun yazarı Caesar von Arx’ın (1895-1940) çağrısı üzerine İsviçre’ye göç etti. Burada yazdığı oyunlarda Nasyonal Sosyalizm’e ve militarizme karşı çıktı. Yaşamının son yıllarını yoksulluk içinde geçirdi ve neredeyse unutulmuş olarak öldü.
Toplumsal reformları destekleyen bir yazar olan Kaiser, hem düşünsel gücünü yansıtan, hem de imgesel olarak Dışavurumculuk’un zengin örneklerini oluşturan oyunlar yazmıştır. Dili bile Dışavurumculuğun bir göstergesi olarak kullanmıştır. Oyun kişilerini birer karakterden çok, toplumun çeşitli katlarını temsil eden tipler olarak ele almıştır. Makineleşen sanayi topiumunda bireyin yabancılaşmasıyla ilgilenmiştir. Bu yabancılaşmayı aşmak için bireysel sevgi ve özveriyi zorunlu görmüştür. Konularını yalnız çağdaş dünyadan değil, her dönemden aldığı oyunlarında geleneksel dramatik gelişmeyi bir kenara itmiş, ikili sahnelerin ve temel karşıtlıkların neredeyse matematiksel bir düzen içinde oyunun kurgusunu oluşturduğu bir yöntemi yeğlemiştir.
En önemli yapıtlarından biri Gas’dır (“Gaz”). Bir üçleme olan Gas’ı oluşturan Die Koralle (“Mercan”), Gas I ve Gas II adlı oyunlarda, uğraşıp didinerek ortaya çıkardıkları bir sanayi kuruluşunun baskısı altında ezilen insanların öyküsü anlatılır. Adını Rodin’in aynı adlı heykelinden, konusunu 15. yy’da Fransa’da geçmiş bir olaydan alan Die Bürger von Calais’de ise kişinin gerektiğinde kendini başkaları için feda etmesi teması işlenmiştir.
Georg Kaiser hemen hemen her türde yazdığı yetmişe yakın oyunuyla Dışavurumculuk akımının en önde gelen yazarlarından biri olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Die Bürger von Calais, 1914, (“Calaisliler”); Von Morgens bis Mittemachts, 1916, (Bir Gün İçinde); Die Koralle, 1917, (“Mercan”); Gas I, 1918, (“Gaz I”); Papiermühle, 1927, (“Kâğıt Fabrikası”); Napoleon in New Orleans, 1941, (“Napoleon New Orleans’ da”); Das Floss der Madusa, 1942, (“Medusa’nın Salı”); Zıveimal Amphitryon, 1948, (“İki Kez Amphitryon”); Pygmalion, 1948; Bellerophon, 1948.
• KAYNAKLAR: B. Diebold, Der Denkspieler Georg Kaiser, 1924; E.A. Fivian, Georg Kaiser, 1947; B.J. Kenworthy, Georg Kaiser (bibliyografya içerir), 1957; H.F. Königsgarten, Georg Kaiser (bibliyografya içerir), 1928; W. Paulsen, Georg Kaiser (bibliyografya içerir), 1960.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi