HOKUSAİ, Katsuşika (1760-1849) Japon ressam ve oyma ustası. Kendi adım verdiği bir baskı tekniği geliştirmiştir.
21 Ekim 1760’ta Edo (bugünkü Tokyo) dolaylarındaki Katsuşika’da doğdu, 10 Mayıs 1849’da aynı kentte öldü. Sanat yaşamının çeşitli dönemlerinde yapıtlarını değişik adlarla imzaladıysa da, çoğunda doğduğu yerin adı olan Katsuşika’yı kullandı. Son yapıtlarında ise imzasının önüne, “resmin çılgın adamı” anlamına gelen “Gvakiojin” sözcüğünü ekledi. Yoksul bir ailenin çocuğuydu. Yaşama küçük yaşta atıldı. Önce bir kitapçının yanında, 1775’ten sonra da bir tahta oyma atölyesinde çalıştı. On sekiz yaşındayken Ukiyo-e Okulu’nun önde gelen ustalarından Katsukava Şunşo’nun atölyesine girdi. Burada geçirdiği on beş yıl boyunca çeşitli tiyatro oyuncularının portrelerini yaptı, birçok kitap resimledi. Bir yandan da kendinden önceki Japon sanatçıların yapıtları ve klasik Çin sanatı üzerinde çalıştı, Hollandalı ressamların yapıtlarından Batı’da kullanılan perspektifi öğrendi. Baskı sanatının en olgun örneklerini 1795 dolaylarında verdi. 1806’dan sonraki çalışmalarında ise ilk sırayı kitap resimleri aldı. Genç ressam
Hiroşige’nin manzara resimlerinin çok tutulmasıyla giderek gözden düştü, yoksulluk içinde öldü.
Hokusai hiçbir okula bağlı olmamıştır. Katsuşika adını verdiği bir tahta baskı tekniği geliştirmiştir. 1825-1831 arasında gerçekleştirdiği Fuji Dağından Otuz Altı Görünüm adlı dizisinden sonra düş gücü en yüksek manzara ressamı olarak ün yapmıştır. Bu tür resim ve baskılarında ışığı ve atmosferdeki değişiklikleri ele alırken, dramatik bir anlatım ve yalın bir düzenleme anlayışı geliştirmiştir. Sıradan insanları ve günlük yaşamdan sahneleri işlediği yapıtlarında ise, bazen umut dolu bir coşku, bazen de acımasız ve karamsar bir alaycılık izlenir. Hokoju, Hokuba ve Hokkai gibi birçok Japon sanatçısının yetişmesinde etkili olmuştur. Baskıları özellikle Fransız İzlenimcileri (Empresyonistler) tarafından büyük ilgiyle karşılanmış, yüzyıl sonlarında yeni arayışlar içindeki Avru-palı sanatçıları etkileyen yabancılardan biri olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Resim: Fuji Dağı’ndan Otuz Altı Görünüm, dizisi, 1825-1831; Fuji Dağı’ndan Yüz Görünüm dizisi, 1834. Kitap Resimleme: Hokusai Mangva, 1814.
• KAYNAKLAR: E.de Goncourt, Hokusai, 1896; J.R.Hil-lier, Hokusai Dramings, 1966; K.İçitaro, Katsuşika Hokusai, 1955.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi