ELİTİS, Odisseus (1911 – 18 Mart 1996, Atina) Yunanlı şair. Çağdaş Yunan şiirinin en büyük ustalarından biri ve 1979 Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir.
Girit’in Kandiya kentinde doğdu. Ailesi Midilli’ den Girit’e göç etmiş, Elitis üç yaşındayken de Atina’ya yerleşmişti. Liseyi bu kentte okudu. Girit ve Midilli’ye olan bağlarım hep korumuş, Ege ve Yunan adaları kültürünü, doğa zenginliklerini çok genç yaşta özümseyebilmiştir. Yükseköğrenimini Atina Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tamamladı. 1940’ta Yunanistan’a saldıran Mussolini’nin ordularına karşı teğmen rütbesiyle savaştı. Arnavutluk cephesinde görev yapan Elitis, bu savaşta tanık olduklarından kaynaklanan duygularını “Arnavutluk Cephesinde Öldürülen Teğmene Ağıt” adlı uzun şiirinde dile getirmiştir. Ulusal bir dayanışmayi ele aldığı için ülkesinde büyük bir okur kitlesi bulan bu şiirden sonra 1959’a kadar uzun bir suskunluk dönemi geçirdi. Aynı yıl yayımladığı Aksıon Esti ile 1960 Ulusal Yunan Şiir Ödülü’nü kazandı. Bu şiir Mikis Theodorakis tarafından bestelenince ünü büsbütün yaygınlaştı. Yunanistan Radyo Program Müdürlüğü ve Ulusal Tiyatro ve Bale kuramlarında önemli görevlerde bulundu. 1979’da Nobel Edebiyat Ödülü’ nü kazandı.
Odisseus Elitis’in adını ilk duyurmaya başladığı dönemlerde Yunan şiiri önemli atılımlar yapmaktaydı. 1935 yılının başında Andreas Karandonis’in kurduğu Nea Grammata dergisi, çağdaşlaşma yolunda olan Yunan şiirine yeni bir yön ve hız vermeyi amaçlıyordu. Elitis bu dergide Yorgo Seferis, Dimitrios Antoniu ve Nikos Gatsos gibi dönemin önemli edebiyatçılarıyla birlikte yer aldı. Prosanatolismoi (“Yönelişler”) ve Ilios O Protos (“Birinci Güneş”) adlı kitaplarda topladığı ilk şiirleri gerçeküstücü ve simge-cilik-sonrası Fransız şairlerinin etkisi altındaydı. Ne var ki bu etki yabancı bir tekniğin basit bir kopyası değil, Yunan doğasından kaynaklanan coşkuyu şiire dönüştürmede özgürlük sağlayan tekniklerden yararlanarak ulaşılan kişisel bir bireşimdi. Çocukluğundan beri iç içe olduğu doğa, bu şiirlerde neredeyse kutsallaştırılmış denebilecek bir parıltıyla dile getirilir. Şairin ilk dönem şiirlerindeki aydınlık, gençlik dolu ortam, Yunan halkının yabancı saldırılara karşı koyduğu II. Dünya Savaşı döneminde yeniden savaş acılarına dönüşür.
Savaş yaşantısı Elitis’i olgunlaştırmakla birlikte, şiir yazmasını da güçleştirmiştir. Uzun bir suskunluk döneminden sonra eleştirmenlerce başyapıtı sayılan Aksion Esti adlı kitabını yayımladı. Biçimsel olarak Ortodoks ayinlerinden yola çıkan bu şiirde duyular dünyası ile ruh dünyasını bağdaştırarak, bugünkü Yunanistan’da insanın çektiği çileleri dile getiriyordu. Şiir bir şairin “doğuşunu” ve bilincinin gelişmesini tarih, gelenekler ve doğanın oluşturduğu arka planda, yer yer düzyazıyla bezenmiş bir teknikle veriyordu. Eleştirmenlerce olgunluk dönemi ürünü sayılan bu şiirden sonra Elitis, karanlığa karşı umut kıvılcımları taşıyan çok sayıda şiir yazdı. Şiirinin kaynakları köklü bir doğa sevgisi ve zengin bir kültür birikimidir. Çağdaş Yunan şiirinin çok sık rastlanan tarih ve şimdiki zaman temaları, epik ve lirik anlatım tekniği, toplumsal sorunlara eğilirken kişisel izlenimlere önem verme kaygıları, Elitis’in şiirlerinde de önemlerini korurlar.
• YAPITLAR (başlıca): Prosanatolismoi, 1939, (“Yönelişler”); Ilios O Protos, 1943, (“Birinci Güneş”); Iroiko Kai Penthimo Asma Ghia Ton Hameno Anthypolohagho tis Alvanias, 1945, (“Arnavutluk Cephesinde Öldürülen Teğmene Ağıt”); Exi Kai Mia Typseis Ghia Ton Ourano, 1959, (“Gökyüzü İçin Altı Artı Bir Keder”); Aksion Esti, 1959.
Odisseus Elitis